قوانین مالیاتی یکی از منابع درآمد دولتها است. علاوه بر این تعیین مالیات ابزاری برای اجرای سیاستهای عدالتی است و فشار اقتصادی را بر گروههای کم درآمد کاهش میدهد. بر این اساس ویژگیهای اصلی مالیات تحمیلی بودن، قانونی بودن و بلاعوض بودن است. مالیات انواع مختلفی دارد که در این مطلب از آپارتمانا به قانون مالیات بر خانههای خالی میپردازیم.
قانون مالیات بر خانههای خالی چیست؟
یکی از چالشهای مالیاتی در سالهای اخیر قانون مالیات بر خانههای خالی است. در این قانون مالیاتی کسانی که واحدهای مسکونی را نمیفروشند یا اجاره نمیدهند مشمول پرداخت مالیات به دولت میشوند. در واقع مالیاتی که به خانههای اجاره داده شده تعلق میگیرد بسیار کمتر از مالیات خانههای خالی است.
این قانون مالیاتی با هدف کم شدن قیمت اجاره بها و افزایش عرضه مسکن تصویب شده است. بر اساس این قانون تمام مالکان واحدهای مسکونی و مستاجران باید اطلاعات ملک را در سامانهی ملی املاک و اسکان ثبت کنند. با ثبت این اطلاعات تعداد خانههای خالی مشخص میشود و برای عرضهی مناسب آنها و ساخت مسکن جدید برنامه ریزی لازم انجام میشود.
زمان اجرای قانون مالیات بر خانههای خالی چه زمانی است؟
زمان اجرایی شدن قانون مالیات بر خانههای خالی از تیرماه 1400 است. مطابق این قانون پیشبینی میشود دولت هفتصد و هفت میلیارد تومان برای خانههای لوکس و دویست میلیارد توامان برای خانههای خالی درآمد داشته باشد.
همچنین برای افزایش انگیزه مردم برای ثبت املاک خود یک طرح هم در نظر گرفته شده است. مطابق این طرح که مشوق سوت زنی نام دارد، هر شهروند با گزارش کردن خانه خالی، پنج درصد مالیات متعلقه به آن خانه خالی را دریافت میکند.
مطابق این قانون تا 60 روز بعد از انتشار دستورالعمل نحوه ثبت اطلاعات که وزارت راه و شهرسازی ابلاغ میکند، مالکان خانههای خالی موظف میشود ملک مسکونی خود را در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت کنند.
قانون مالیات بر خانههای خالی مشمول چه کسانی میشود؟
قانون مالیات مستقیم بر خانههای خالی که در تاریخ 05/09/1399 در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است در موارد زیر باید اجرا شود.
1- قانون مالیات مستقیم به واحدهای مسکونی تعلق میگیرد و واحدهای تجاری و اداری که خالی باشد شامل پرداخت این مالیات نمیشود.
2- واحدهای مسکونی که در شهرهای با جمعیت بیشتر از یکصد هزار نفر باشند مشمول قانون مالیات بر خانههای خالی میشوند. واحدهای مسکونی در شهرهای با جمعیت کمتر از یکصد هزار نفر یا روستاهایی که مالک و بهره بردار خانهها ثبت نشده باشد، حکم خانه خالی دارد ولی قانون پرداخت مالیات در آن کمی متفاوت است. در این موارد باید جریمهای معادل با بیست درصد مالیات سال اول یا 6 برابر اجارهی ماهیانه پرداخت شود. به همین دلیل لازم است خانههای شهرهای با جمعیت کمتر از یکصدهزار نفر در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت شود.
3- واحدهای مسکونی که در هر سال مالیاتی بیشتر از 120 روز ساکن نداشته باشد. البته سال ساخت واحد مسکونی در تعیین مالیات خانههای خالی تاثیرگذار است. قوانین نوساز بودن یا نبودن خانههای خالی شامل موارد زیر است:
الف: خانههایی که نوساز نباشد برای خالی بودن فقط به مدت 120 روز مجاز هستند. درصورتیکه مالکیت خانه تغییر کند مالک جدید نیز مشمول این مهلت 120 روزه میشود.
ب: خانههای نوساز بعد از صادر شدن گواهی اتمام عملیات ساختمانی برای خالی ماندن فقط به مدت 12 ماه مجاز است و بیش از آن مشمول قانیات مالیات مستقیم بر خانههای خالی میشود.
ج: واحدهای مسکونی نوساز در پروژههای انبوه سازی برای خالی ماندن فقط به مدت 18 ماه مجاز است.
نحوهی محاسبهی قانون مالیات بر خانههای خالی چگونه است؟
شیوهی محاسبهی قانون مالیات بر خانههای خالی به صورت زیر است:
ماده 52 و 53 قانون مالیاتهای مستقیم در مورد نحوهی محاسبهی قانون مالیاتهای مستقیم است. مطابق این قانون واحدهای مسکونی زیر 150 مترمربع که در تهران و مراکز استان اجاره داده شود از مالیات اجاره معاف هستند. در مورد شهرهای دیگر واحدهای مسکونی زیر 200 متر مربع از مالیات اجاره معاف است. اما اگر همین واحدهای مسکونی به مدت 120 روز خالی بماند شامل معافیت مالی نمیشود و میزان اجارهبهای واحد مبنای تعیین مالیات است.
مطابق این قانون میزان مالیات بر اجاره در سال اول 6 برابر، در سال دوم 12 برابر، در سال سوم 18 برابر مالیات متعلقه محاسبه میشود.
اگر بخواهیم تعیین میزان مالیات را به صورت مرحلهای تعیین کنیم در اولین مرحله باید ارزش اجارهی ماهیانه واحدهای مسکونی بر اساس مترمربع مشخص شود و در مرحلهی بعدی 25 درصد استهلاک واحد مسکونی تعیین شود. این 25 درصد بابت هزینهها و استهلاک و تعهدات مالک نسبت به واحد مسکونی از مبلغ مالیات کسر میشود.
به عنوان مثال برای خانه ای که با مبلغ اجاره ی 5 میلیون تومان ماهیانه است میتوان مالیات را به صورت زیر محاسبه کرد:
در ابتدا 25 درصد هزینه استهلاک ملک از مبلغ اجاره ماهانه کم میشود:
5,000,000 * 25%= 1,250,000
5,000,000-1,250,000=3,750,000
حال باید مبلغ اجاره پس از کسر استهلاک به صورت سالانه محاسبه گردد
3,750,000*12=45,000,000
در صورتی که مبلغ اجاره سالانه پس از کسر استهلاک کمتر از 50 میلیون تومن باشد، مالیات با نرخ 15 درصد محاسبه میشود. اما اگر در صورتی که مبلغ اجاره سالانه بیش از 50میلیون تومان باشد، مبلغ مازاد 50 میلیون تومان با نرخ 20 درصد محاسبه میشود.
مالیات15 درصد تا 50 م ت :
3,750,000*15%=562,500
جمع مالیات پرداختی (سالانه):
برای سال اول (6 برابر) :
562,500*6=3,375,000
برای سال دوم (12 برابر):
562,500*12=6,750,000
برای سال سوم (18 برابر):
562,500*18=10,125,000
جریمهی عدم ثبت اطلاعات واحدهای مسکونی
مطابق قانون مالکانی که اطلاعات خانههای خالی را در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت نکنند جریمه میشوند.
در شهرهای زیر یکصد هزار نفر 20 درصد جریمه برای کسانی که اطلاعات واحدهای مسکونی را ثبت نکردهاند در نظر گرفته میشود. در شهرهای بالای یکصد هزار نفر هم مالک موظف به ثبت واحدهای مسکونی در سامانه است. درصورتی که مالکی این کار را انجام ندهد یا به طریقی باعث عدم تشخیص یا تشخیص اشتباه کارشناسان شود مطابق قانون علاوه بر پرداخت قانون مالیات مستقیم باید جریمهای معادل با مالیات را هم بپردازد.